Scratch là một ngôn ngữ lập trình được thiết kế dành cho người mới bắt đầu, đặc biệt là trẻ em (6-18 tuổi). Scratch có một giao diện đồ họa và sử dụng nguyên tắc kéo và thả để xây dựng các chương trình. Ngôn ngữ này giúp học viên hiểu cơ bản về lập trình mà không cần biết về các khái niệm phức tạp như cú pháp ngôn ngữ lập trình truyền thống. Scratch được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới cho học sinh cấp tiểu học và phổ thông trung học với hơn 40 triệu người dùng.
1. Scratch là gì?
Scratch là ngôn ngữ lập trình được phát triển bởi nhóm nghiên cứu Lifelong Kindergarten, thuộc trung tâm Media Lab của Viện công nghệ Massachusetts (Massachusetts Institute of Technology – MIT, thành lập năm 1981 tại Thành phố Cambridge, Bang Massachusetts, Hoa Kỳ). Dẫn đầu nhóm nghiên cứu dự án sáng tạo ra phần mềm lập trình Scratch là giáo sư Mitchel Resnick, Giám đốc điều hành Lifelong Kindergarten. Phiên bản ngôn ngữ lập trình Scratch 3.0 là phiên bản nâng cao mới được nhóm nghiên cứu phát hành vào ngày 2 tháng 1 năm 2019 với nhiều nâng cấp mới. Đáng chú ý, phần mềm này hoàn toàn miễn phí trên máy tính, người dùng có thể tải về laptop, sử dụng mà không mất chi phí hay bị bản quyền.
2. Một số đặc điểm chính về Scratch
- Giao diện đồ họa: Scratch có giao diện trực quan với các khối lập trình có màu sắc và biểu tượng, giúp học viên dễ dàng nhận biết và sử dụng.
- Kéo và thả: Người sử dụng có thể kéo và thả các khối lập trình để xây dựng logic chương trình. Điều này giúp giảm ngưỡng đối với những học viên mới bắt đầu và làm cho quá trình học lập trình trở nên thú vị hơn.
- Lập trình hướng sự kiện: Scratch thường được sử dụng để tạo ra các chương trình đơn giản liên quan đến sự kiện, như trò chơi, đồ chơi tương tác và các ứng dụng đồ họa.
- Khả năng mở rộng: Scratch không chỉ giới hạn ở việc tạo ra các dự án đơn giản. Người sử dụng có thể tiếp tục phát triển kỹ năng lập trình của mình và chuyển sang ngôn ngữ lập trình phức tạp hơn khi họ trở nên thoải mái với các khái niệm cơ bản.
- Khả năng tương tác với phần cứng: Scratch cung cấp khả năng tương tác với các thiết bị ngoại vi như cảm biến, máy in, và webcam, mở rộng khả năng sáng tạo của học viên và tạo ra các ứng dụng thực tế.
- Hỗ trợ đa nền tảng: Scratch có thể chạy trực tiếp trên nền tảng web hoặc tải phần mềm cài đặt về máy tính.
- Đội ngũ phát triển và cập nhật liên tục: Scratch được phát triển và duy trì bởi MIT, với sự đóng góp từ cộng đồng người sử dụng. Điều này đảm bảo rằng ngôn ngữ này luôn được cập nhật với các tính năng mới và khắc phục lỗi định kỳ.
- Cộng đồng: Scratch có một cộng đồng mạnh mẽ, nơi học viên có thể chia sẻ các dự án, học hỏi từ nhau và thậm chí tham gia vào các cuộc thi.
3. Những ưu điểm của Scratch
- Dễ học và sử dụng: Scratch được thiết kế với giao diện đồ họa và nguyên tắc kéo và thả, giúp giảm độ khó cho người mới bắt đầu.
- Không yêu cầu kiến thức trước về lập trình: Scratch không đòi hỏi học viên có kiến thức nền về lập trình trước đó. Người mới bắt đầu có thể bắt đầu sáng tạo ngay từ những khái niệm cơ bản.
- Phát triển tư duy logic: Scratch giúp phát triển tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề, vì học viên phải nghĩ theo cách tổ chức các khối lập trình để đạt được mục tiêu mong muốn.
- Hỗ trợ tạo ra sản phẩm sáng tạo: Scratch không chỉ là một công cụ học tập, mà còn là một nền tảng cho sự sáng tạo. Học viên có thể tạo ra các dự án đa dạng như trò chơi, trình diễn nghệ thuật số, và ứng dụng giáo dục.
- Khả năng chia sẻ và làm việc nhóm: Scratch cung cấp tính năng chia sẻ dự án, giúp học viên có thể xem và sửa đổi công việc của nhau. Điều này tạo ra một môi trường học tập xã hội và khuyến khích làm việc nhóm.
Những ưu điểm này đã làm cho Scratch trở thành một công cụ học lập trình phổ biến và hiệu quả cho người mới bắt đầu, đặc biệt là đối tượng trẻ em. Scratch đã chứng minh giá trị của mình trong việc giúp học viên phát triển kỹ năng lập trình cơ bản và khuyến khích sự sáng tạo và tư duy logic.
Tại Việt Nam, Scratch là ngôn ngữ được bộ giáo dục và đào tạo yêu cầu đưa vào giảng dạy từ khá sớm. Trong Kế hoạch giáo dục phổ cập mầm non và giáo dục phổ cập tiểu học giai đoạn 2011-2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã đề cập đến việc giới thiệu môi trường lập trình đồ họa và ngôn ngữ Scratch cho học sinh tiểu học để phát triển kỹ năng tư duy logic và sự sáng tạo. Hiện nay Scratch là ngôn ngữ lập trình duy nhất được dạy cho học sinh tiểu học cả nước.
